Dlaczego Związek muzyków

Od czasu przemian społecznych w Polsce po 1989 roku, sytuacja muzyków orkiestrowych ulega w większości przypadków ciągłemu pogorszeniu. Relatywnie niskie zarobki artystów w instytucjach były kiedyś rekompensowane dość atrakcyjnymi możliwościami oszczędzania na dietach służbowych w trakcie wyjazdów zagranicznych. Po urealnieniu kursów walut sytuacja uległa diametralnej zmianie. To zasadnicza przyczyna obniżenia prestiżu i statusu zawodowego muzyka orkiestrowego.

Zapisy nowego prawa dla artystów w nowelizacji ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej były tworzone z pominięciem podstawowych zasad konsultacji i dialogu społecznego. Przypomnijmy, że w projekcie znajdowały się tak niekorzystne, niespotykane w skali światowej rozwiązania, jak:

• artystyczne umowy sezonowe zawierane na okres od 1 do 5 sezonów,
• możliwość zawarcia umowy na czas nieokreślony dopiero po 15 latach pracy (w pierwszych wersjach projektu czas ten miał być liczony tylko w danej instytucji),
• możliwość okresowego zwiększania czasu pracy do 12 godzin w ciągu doby,
• możliwość rozwiązania umowy o pracę z przyczyn repertuarowych (np zwolnienie znacznej części muzyków dużej orkiestry symfonicznej z powodu wykonywania jedynie utworów przeznaczonych na skład kameralny),
• możliwość rozwiązania umowy o pracę z powodu niedostatecznej jakości pracy lub braku osiągnięć artystycznych (zapewne w subiektywnej ocenie dyrektora),
• okresowa ocena artystów przez dyrektora instytucji kultury (przy czym, jak wiemy, nie określono wymogów kwalifikacyjnych dla tegoż dyrektora),
• metody, tryb oraz terminy okresowych ocen miały być określone stosownym rozporządzeniem ministra właściwego do spraw kultury,
• ocena miała być pozytywna lub negatywna. Negatywna miała być podstawą rozwiązania umowy o pracę – także tej na czas nieokreślony.

Dzięki zorganizowanemu protestowi środowisk artystycznych udało się udaremnić wprowadzenie tych pomysłów w zapisach ustawowych. Wiadomo nam, że istnieje presja powrotu do prac nad ustawą – nie można dopuścić do sytuacji, gdy prawo dla artystów będzie ponownie tworzone bez ich rzeczywistego udziału.

Wśród najważniejszych i najpilniejszych problemów środowiska muzyków orkiestrowych należy wymienić:

• sprawy finansowe i bytowe
• warunki pracy, w tym przypadki łamania praw pracowniczych
• nadużycia w zakresie zawierania umów o pracę
• przypadki przesłuchań wtórnych dla muzyków, którzy już zostali zatrudnieni w orkiestrze
• przypadki mobbingu i poniżania muzyków przez dyrektorów i dyrygentów
• likwidacja uprawnień emerytalnych bez jakiejkolwiek rekompensaty
• brak rozwiązań systemowych dla muzyków, którzy nie są w stanie wykonywać swój zawód, zwłaszcza w kontekście wydłużenia wieku emerytalnego
• ograniczony wpływ muzyków na wybór dyrektora i pierwszego dyrygenta
• niedoskonałe rozwiązania organizacyjno – prawne. Brak ogólnopolskiego układu zbiorowego, spójnego dla wszystkich orkiestr, regulaminy pracy nie uwzględniające specyfiki zawodu muzyka orkiestrowego
• kwestie bezpieczeństwa i higieny pracy, czasu pracy, czasu wolnego
• brak specjalistycznej opieki zdrowotnej dla muzyków borykających się z chorobami zawodowymi